اندیشه قصرشیرین "  دوازدهم اردیبهشت ماه سال 1297شمسی یکی از خونبارترین وقایع صفحات غرب کشور رقم خورد: " فاجعه دشت حر " در بحبوحه جنگ جهانی اول،ایران با وجود اعلام بی طرفی،صحنه کشاکش قدرت های بزرگ جهانی انگلستان،روسیه،عثمانی و آلمان شد.

فقدان حکومت مرکزی مقتدر،ضعف دولت موقت و اختلافات مهاجرین موجب شده بود که ایل سنجابی در جایگاه موثرترین نیروی مدافع وطن و حراست از تمامیت ارضی و مرزهای کشور ظاهر شود. در اوج آتش جنگ جهانی اول،انقلاب 1917در روسیه ، به سان فرشته نجات به یاری ایرانیان آمد و نیروهای روسی سراسیمه غرب کشور را ترک کردند.

تغییر در معادله قدرت،فرصتی در اختیار انگلیس قرار داد که به مطامع و اهداف استعماری خود فارغ از دخالت رقبا،جامه عمل بپوشاند.مهم ترین برنامه انگلیسی ها در این زمان،اتحاد با ایلات و طوایف کرمانشاهان و تشکیل " پلیس غرب " بود

سنجابی ها که پس از شکست نیروهای متجاوز عثمانی در غرب کشور و تشکیل آبرومندانه " انجمن صلح بندار" موقعیت ویژه ای یافته بودند با طرح انگلستان مخالفت کردند. انگلیسی ها کوشیدند با اتخاذ چهار شیوه: گفتگو با سران ایل ، تحریک ایلات همسایه ، ایجاد اختلاف بین اعضای کمیته ملی مهاجرین و سران ایل سنجابی و در نهایت حمله نظامی ، سنجابی ها را وادار به پذیرش خواسته هایشان کنند .

در حالی که ایل به تدریج به سمت محلات ییلاقی خود مراجعت می کرد؛ انگلیسی ها با گسیل نیروهای خود از قصرشیرین به زهاب نقشه خود برای وارد ساختن ضربه نهایی بر ایل را عملیاتی کردند .

سنجابی ها به فرماندهی علی اکبرخان سردار مقتدر، در دشت حر برای دفاع ،آرایش جنگی گرفتند. طبیعت هم با آن ها سر ناسازگاری داشت چهارده شبانه روز باران و برف بارید و رودخانه زمکان طغیان کرد.

سنجابی ها از یک طرف زمکان توفنده را در برابر داشتند و از طرف دیگر توپخانه انگلیس. نبردی نابرابر شروع شد توپ ها و هواپیماهای انگلیسی، گلوله ها و بمب های خود را میان زنان و کودکان بی دفاع رها کردند.

عده زیادی نیز در امواج خروشان زمکان غرق شدند اموال و احشام ایل سنجا بی به دست غارتگران افتاد که بیش از پانصد مرد ، زن و کودک ایل سنجابی در این فاجعه جان خود را از دست دادند.

زمکان رنگ خون گرفت روزنامه ایران در شماره نوزدهم اردیبهشت ماه 1297آمار کشته ها را چهارصد و پنجاه نفر ذکر کرد. انتشار خبر این جنایت در تهران و دیگر شهرها غوغایی به پا کرد اما دولت مرکزی ضعیف تر از آن بود که اقدام موثری در راستای دریافت غرامت و مجازات نیروهای قاتل انگلیسی انجام دهد.

در سالروز این واقعه هولناک یاد همه دلاورمردان و شیرزنانی که در دفاع از آب و خاک پاک ایران ، جان شیرین خود را فدا کردند گرامی می داریم .